W Dniu Dziecka – święcie nie tylko najmłodszych, ale wszystkich dzieci – małych, dużych i tych zupełnie dorosłych, mamy dla Was doświadczenie, które może skojarzyć Wam się z popularną bubble tea. A jeśli tak jak 3/4 ludzkości macie problemy z przyswajaniem laktozy z mleka to teraz możecie sprawdzić, jak łatwo można się jej z mleka pozbyć, by cieszyć się ulubionym napojem. Zachęcamy do powtórzenia tego doświadczenia, ale nie do próbowania otrzymanego produktu. W domowych laboratorium – nie jemy i nie pijemy, tak samo jak w laboratorium BioCEN! Jesli macie
ochotę na bezlaktozowe mleko, to już wiedząc, jak łatwo i bezpiecznie nię je produkuje, możecie po prostu kupić je w sklepie – macie wtedy pewność, że zostało wykonane z zachowaniem wszelkich procedur bezpieczeństwa.
Laktaza (betagalaktozydaza) katalizuje hydrolizę laktozy do glukozy i galaktozy. Oba te cukry są słodsze w smaku od laktozy i są łatwiej od niej trawione. Około 75% dorosłej ludności na świecie nie toleruje laktozy i nie ma w tym nic dziwnego. Dorosłe ssaki nie potrzebują aktywnej laktazy, dlatego gdy wychodzą z etapu niemowlęctwa ekspresja genu laktazy jest wyciszana. Ludzkość od wieków korzysta z mleka innych zwierząt w swojej diecie. U części populacji zostały utrwalone mutacje (inne u różnych grup), dzięki, którym część ludzi (w różnych częściach świata) może trawić laktozę przez całe życie. Zdolność do trawienia laktozy duża część populacji ludzkiej zawdzięcza również bakteriom, żyjącym w przewodzie pokarmowym. Gdy ich zabraknie (np po kuracji antybiotykami) mleko w diecie przez pewien czas jest szkodliwe, dopóki nie odbudujemy naszej mikroflory.
W produkcji komercyjnej mleka bez laktozy enzym – laktaza – jest dodawany do każdego pudełka mleka UHT lub enzym jest immobilizowany, czyli unieruchamiany w obojętnym chemicznie nośniku tak, że może być stosowany wielokrotnie. W przestawionym doświadczeniu pokazujemy jak można immobilizować laktazę w alginianie wapnia w formie kuleczek. Robimy to w warunkach domowych. W warunkach laboratoryjnych zastosowalibyśmy chlorek wapnia, którego neutralne pH znacznie zwiększa skuteczność reakcji. Ale jak widzicie, nawet w domowych warunkach efekt jest widoczny gołym okiem!
© Aleksandra Kowalczyk, BioCentrum Edukacji Naukowej
© Dean Madden, National Centre for Biotechnology Education, University of Reading